103. rocznica Niepodległości. Jak wyglądał 11 listopada w 1918 roku w Częstochowie?
Dziś święto wszystkich Polaków. Dokładnie 103 lata temu, po 123 latach zaborów udało się nam odzyskać niepodległość i znowu decydować o losach własnego kraju. Przeczytajcie jak wolność rodziła się w naszym mieście w 1918 roku.
Wolność w Częstochowie rodziła się już 9 listopada. W mieszkaniu przy al. NMP 56 powstała Rada Robotnicza (Częstochowska Rada Delegatów Robotniczych), która zrzeszała przedstawicieli lokalnych przedsiębiorstw. Tego samego dnia do naszego miasta przybył generał Tadeusz Rozwadowski, wizytujący siedzibę utworzonego jego rozkazem Dowództwa Okręgu Wojskowego, które mieściło się w tym samym budynku co utworzona rada robotników.
Następnego dnia, czyli 10 listopada, Rada Delegatów Robotniczych powstała również w dzielnicy Raków, który jeszcze wtedy znajdował się poza granicami miasta i która w kolejnych dniach przejęła całkowicie władzę w hucie. Z kolei w samej Częstochowie zaczęła być widoczna pierwsza radość jej mieszkańców z nadchodzącej niepodległości.
11 listopada już w nocy rozpoczęło się rozbrajanie stacjonujących tutaj wojsk niemieckich przez członków POW. W fabryce „Stradom” trzeba było wcześniej złamać opór stawiany przez okupanta. Bez walki udało się zająć z kolei budynki posterunków przy ulicy Piotrkowskiej, malarnię „Peltzery”, Dom Księcia, kolei oraz koszary na Zawadach. Dokonała tego Straż Obywatelska dowodzona przez Adama Plebanka oraz Jakuba Kona. Nocą do Częstochowy nadjechał też pociąg z Czechami, którzy zostali tu ściągnięci przez Niemców do pomocy, jednak poddali się bez walki.
Do tragicznych wydarzeń doszło 11 listopada z samego rana. Niemieccy żołnierze ostrzelali 600-osobowy tłum bezbronnej ludności, raniąc 40 mieszkańców, jednak ostatecznie większość Częstochowy została oswobodzona jeszcze do południa. Rada Robotnicza na Rakowie zajęła pałac Hantkego i wywiesiła na nim biało – czerwony sztandar.
Najpóźniej, bo dopiero nad ranem 12 listopada rozbrojono Niemców przy ulicy Żelaznej. W wydarzeniach zginął Włodzimierz Zagórski, harcerz, uczeń Gimnazjum im. Sienkiewicza. Życie też stracił Karol Szpryngier z VII klasy gimnazjum W. Szudejki, postrzelony przez kolegę, który nie umiał posługiwać się bronią. Jeszcze 11 listopada utworzono 27 pułk piechoty „Pułk Częstochowskich Dzieci”.
12 listopada do miasta wkroczyła kompania Polskiej Organizacji Wojskowej pod dowództwem kapitana Ludwikowskiego. Odział od 15 listopada, zgodnie z rozporządzeniem komendanta okręgu POW, rozbrajał i rozwiązywał pod groźbą kar organizacje obywatelskie utworzone dla obrony życia i mienia. Dokument ustanawiał też, że naczelnikiem powiatu został J. Marczewski, a komendantem policji w Okręgu Władysław Belina – Prażmowski.
Źródło: własne / „Kalendarium Częstochowskie, czyli wybór dat z historii miasta i jego mieszkańców od roku 1220” w opracowaniu Janusza Pawlikowskiego, Wydawnictwo Kropka, wydanie I, Częstochowa 2001.
