Poradnik dietetyczny Radia JURA: Rola cynku w organizmie człowieka

Cynk

Cynk odgrywa główną rolę w procesach układu immunologicznego, czego przykładem jest dłuższy czas trwania zakażeń wirusowych (np. opryszczki) związany z niedoborem tego pierwiastka. Wpływ cynku na układ odpornościowy jest złożony, bowiem jego odpowiedni poziom w organizmie powoduje wzrost produkcji limfocytów T, które są odpowiedzialne za wytwarzanie przeciwciał, a także regulują stany zapalne w organizmie. Ponadto już na wcześniejszych etapach reakcji odpornościowej cynk prowadzi do zmniejszenia aktywności leukocytów, których podwyższony poziom sugeruje o stanach zapalnych organizmu spowodowanych infekcją wirusową lub bakteryjną.

Magazynowanie insuliny

Omawiany pierwiastek odgrywa także rolę w magazynowaniu insuliny w trzustce, a także w jej uwalnianiu. Wykazuje wpływ na utrzymanie równowagi jonowej w organizmie. Ponadto posiada działanie przeciwutleniające, dzięki czemu wpływa na zahamowanie utleniania nienasyconych kwasów tłuszczowych (omega-3 i omega-6), które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu ludzkiego. Można mu także przypisać działanie odtruwające na metale ciężkie, ponieważ jest antagonistą kadmu i ołowiu.

Cynk jest pierwiastkiem niemagazynowanym w organizmie, w związku z czym należy dbać o jego odpowiednią podaż.

Zapotrzebowanie na cynk dla osoby dorosłej wynosi 15 mg. Natomiast jego maksymalne spożycie, które nie będzie toksyczne dla organizmu to, wg WHO, 45 mg/dzień dla osoby dorosłej. Przyswajalność tego pierwiastka wynosi od 20 do 40%.

Należy także podkreślić, że na wchłanianie cynku będzie miała wpływ obecność witaminy A i E, które przyczyniają się do jego lepszego wchłaniania. Należy jednocześnie przyjmować pokarmy i/lub suplementy zawierające cynk, witaminę A oraz witaminę E.

Z kolei ograniczać wchłanianie cynku będą wapń, fosfor, miedź, błonnik pokarmowy.

Źródła cynku

Źródłami cynku w diecie są ostrygi, wątroba cielęca, ser żółty, kasz gryczana, ryż, pestki dyni, nasiona słonecznika, jaja, ryby.

fot. Pixabay

Niedobór cynku w krajach rozwiniętych występuje rzadko. Natomiast, jeśli pojawi się niedobór tego pierwiastka może być to spowodowane niewystarczającą jego podażą z żywnością, bowiem cynk pochodzący z produktów roślinnych jest słabo wchłaniany ze względu na obecność kwasu fitynowego oraz błonnika pokarmowego utrudniającego jego wchłanianie. Wchłanianie cynku może ograniczyć nadmiar cukru w diecie, wysokie spożycie wapnia i żelaza, a także niedostateczna podaż białka, co może prowadzić do niedoboru omawianego pierwiastka.

Niedobór cynku

Niedobór cynku powoduje spowolniony wzrost i opóźnione dojrzewanie płciowe oraz zaburzenia miesiączkowania, a także zmniejszenie apetytu, utratę masy ciała, zaburzenia widzenia (kurza ślepota), suchość oczu, zwiększa się podatność na zakażenia wirusowe i bakteryjne. Przyczynia się również do powstawania zaburzeń depresyjnych, a także wpływ na układ nerwowy prowadząc do drżenia kończyn, problemów w poruszaniu się oraz upośledza smak.

Nadmiar cynku

Nadmiar cynku w organizmie także prowadzi do szeregu zaburzeń związanego m.in. z osłabieniem, wymiotami i niedokrwistością. Może przyczyniać się do powstawania nowotworów.

Natomiast zatrucie cynkiem może wystąpić po spożyciu warzyw bądź owoców, które uprzednio zostały opryskane preparatami zawierającymi cynk.

Jeśli zastanawiamy się nad suplementacją tego pierwiastka odpowiednim wyborem będzie chelat cynku, który charakteryzuje się większą przyswajalnością.

Autorka – Aleksandra Grządziel

Studentka studiów magisterskich na kierunku Żywienie człowieka i dietetyka, członkini Studenckiego Koło Naukowego Dietetyków UJD w Częstochowie, pasjonatka sportu i prawidłowego odżywiania.

Zobacz także:

• Poradnik Dietetyczny Radia JURA: Majówka – sezon grillowy czas start!
• Poradnik dietetyczny Radia JURA: Jaja a cholesterol
• Poradnik dietetyczny Radia JURA: Insulinooporność – leczenie żywieniowe
• Poradnik dietetyczny Radia JURA: Jak prawidłowo zbilansować składniki mineralne i witaminy w diecie roślinnej?