Poradnik dietetyczny Radia JURA: Kontrowersje związane z soją

Czy bać się soi?

Pojawia się również pytanie jak soja wpływa na tarczycę. Ale czy warto się bać soi? Czy te wszystkie informacje, o których słyszymy to prawda?
Produkty sojowe są dobrym i praktycznym źródłem białka, jest to produkty powszechnie dostępny, stosunkowo tani, a także jest doskonałym zamiennikiem białka zwierzęcego na diecie roślinnej.

Produkty sojowe oprócz klasycznych nasion soi wyróżniamy:

• tofu
• tempeh
• edemamae
• orzeszki sojowe
• izolat białka sojowego
• miso
• napój sojowy
• kotlety sojowe
• jogurty sojowe

fot. pixabay.com

Izoflawony

Znajdują się w soi i otrzymanych z niech produktów. Wykazują wysoką aktywność antyoksydacyjną, a co za tym idzie usuwają nadmiar wolnych rodników tlenowych w organizmie. Dzięki nim soja wpływa korzystanie na zdrowie, a regularne spożycie tych związków zmniejsza ryzyko chorób układu krążenia, cukrzycy typu 2 czy nowotworów. Jednak to właśnie wspomniane izoflawony powodują, że pojawia się obawa w związku z zaburzeniami gospodarki hormonalnej u mężczyzn. Wspomniane właściwości izoflawonów sprawiają, że mogą być potencjalnie wykorzystywane, jako związki obniżające ryzyko chorób hormonozależnych. I faktycznie badania wskazują, że regularnie spożycie soi i otrzymywanych z niej produktów może zmniejszać ryzyko wystąpienia nowotworu piersi u kobiet oraz może mieć zastosowanie w profilaktyce i łagodzeniu objawów menopauzalnych.

Ok. 100g tofu zapewnia 8-10 białka sojowego i 25 mg izoflawonów

U osób, które spożywały skrajnie duże ilości soi zaobserwowano wpływ na męskość, czyli ginekomastia, zmniejszone lipido i testosteron. Te osoby głównie opierały dietę na soi i spożywały 360 mg izoflawonów = 11,5 kostek tofu dziennie! Po odstawieniu produktów sojowych zaburzenia te zostały zminimalizowane. To naprawdę bardzo duże ilości spożytych izoflawonów. Przy odpowiednio zbilansowanej diecie, gdzie ilość spożytej soi to 2 lub 3 porcje w ciągu dnia nie będą miały żadnego negatywnego wpływu na gospodarkę hormonalną u mężczyzn.

Wpływ soi na tarczycę

Izoflawony sojowe zmniejszają aktywność peroksydazy tarczycowej w tarczycy, czyli enzymu odpowiedzialnego za produkcję hormonów tarczycy.
Przy niedoborze jodu u osób z subkliniczną niedoczynnością tarczycy, produkty sojowe mogą sprzyjać rozwojowi niedoczynności tarczycy z tego względu, że izoflawony sojowe hamują wchłanianie jodu do organizmu. U osób z subkliniczną niedoczynnością tarczycy potencjalnie soja może zwiększać ryzyko rozwoju jawnej niedoczynności tarczycy.

W praktyce warto zwrócić uwagę, że u osoby z subkliniczną niedoczynnością tarczycy nie przesadzamy z zawartością produktów sojowych w diecie, warto ograniczyć ilość do 2-3 porcji i monitorować TSH. Gdy TSH się pogarsza należy ograniczyć lub całkowicie zrezygnować ze spożywania produktów sojowych. Warto wspomnieć, że białko sojowe ogranicza wchłanianie leku lewotyroksyny stosowanego w leczeniu, dlatego produkty sojowe powinny być spożywane w drugiej części dnia w ograniczonych ilościach.

Soja a GMO

Zalety żwyności GMO:

• zużycie pestycydów chemicznych zmniejszyło się o 37%
• plony zwiększyły się o 22%
• zyski rolników zwiększyły się o 68%

Istnieje naukowy konsensus, że obecnie dostępna żywność pochodząca z upraw zmodyfikowanych genetycznie nie stanowi większego zagrożenia dla zdrowia ludzi niż żywność konwencjonalna.

Podsumowanie

• Izoflaowny spożywane w porcjach zwyczajowych ( 2-3 porcje w ciągu dnia) nie wywierają negatywnego wpływu na gospodarkę hormonalną zarówno u kobiet jak i u mężczyzn.
• Osoby z subkliniczną niedoczynnością tarczycy powinny kontrolować spożycie produktów sojowych.
• Osoby przyjmujące lewotyroksynę powinny spożywać produkty sojowe, co najmniej 1-2 h od momentu spożycia leku lub najbezpieczniej w drugiej połowie dnia.
• Produkty sojowe mogą wywierać korzystny efekt zdrowotny (zmniejszenie ryzyka rozwoju nowotworów prostaty i piersi)